Кто такой бий у казахов
Великие казахские бии и их роль в жизни казахов
У каждого народа есть личности, которые сыграли важную роль в истории государства. Великие казахские бии — это судебные и политические деятели, которые внесли значимый вклад в развитие и единение казахских племен. Они призывали людей к единству и сплоченности, защищали интересы рода, обладали ораторскими способностями и мудростью.
Кто такие бии и их роль в общественной жизни
С древнетюркского слово «бий» переводится как ‘знать, править’. Существовали бии рода, племени, региона, аула. Чтобы получить звание, человеку нужно было показать перед народом свои правовые знания и ораторский талант.
Ученые отмечают, что бии были вторыми после ханов, а правители прислушивались к их мнениям. Бии заботились о простых людях, поэтому народ высоко ценил их деятельность. Их знания, основанные на мусульманских традициях и житейском опыте, передавались из поколения в поколение.
О том, кто такие би (бии) в своих трудах рассказал казахский историк и этнограф Чокан Валиханов. Ученый утверждает, что бии имели высокий авторитет в народе за умения предотвратить разногласия и преступления. Их приговоры были всегда справедливыми, поэтому не подвергались сомнениям. В решении политических проблем участвовали ханы и султаны, но решающим было слово биев.
Дети биев с юных лет перенимали юридический опыт от отцов. Но в наследство звание не передавалось. В истории казахов есть бии, предки которых никогда не имели этого титула. Они стали судьями только благодаря природным способностям и заслуженной репутации.
Фото: informburo.kz: UGC
Казахские бии были красноречивыми ораторами. Умение найти нужные слова позволяло разрешать самые сложные спорные ситуации и мирить враждующие стороны. В судебных делах бии выступали как обвинителями, так и защитниками. Слава о таких людях быстро распространялась по казахской земле. Суд биев был главным органом, к которому обращались за помощью казахи. Решения принимались публично, без письменной подготовки.
Великие казахские бии: имена
Казахская степь помнит имена многих великих биев, которые прославились в разные времена судебной и политической деятельностью. Эти великие люди Казахстана защищали интересы целых жузов.
Фото: en.ppt-online.org: UGC
Вот великие бии, которые играли важную роль в общественной жизни казахов:
Бий Старшего Жуза был выдающимся оратором, политиком и поэтом. Никто из его потомков никогда не был бием. Еще в детском возрасте он отличался грамотностью, ораторским мастерством и тонкостью мышления.
Для правителей Толе был опорой в решении важных государственных дел. Народ полюбил его за мудрость, справедливость и находчивость. О честности Толе рассказывают легенды, до наших дней сохранились его крылатые высказывания. Великий бий призывал казахов оставить кочевой способ жизни, заниматься земледелием и перенимать полезный опыт у соседних народов.
Был мудрым судьей и дипломатом в Среднем Жузе. С детства обладал искусством красноречия и проницательным умом, поэтому уже в юности разрешал родовые споры, чем заслужил авторитет.
Казыбек би участвовал в переделке законов «Жеты Жаргы». Внес поправки в разделы о семейных отношениях, земельных проблемах, наказаниях и преступлениях, международных отношениях.
О достоинствах Казыбек бия говорили даже враги. Джунгарский правитель был поражен его ораторским мастерством, когда тот прибыл освободить из плена Аблая.
Талантливый оратор и мудрый бий Младшего Жуза. Известно, что с детства выделялся грамотностью, сообразительностью и философским складом ума.
В 20-летнем возрасте Айтеке стал знаменитым судьей. Люди полюбили его за простоту, мудрость и честность решений. Главным бием Младшего жуза Айтеке стал в 30 лет. Выступал за воссоединение казахов и создание сильного государства.
Обычай кровной мести заменил на законное наказание, прекратив жестокие расправы между казахскими племенами.
Казахские бии обладали не только блестящим умом, ораторским даром, но и высокими нравственными качествами. Они предотвращали споры и вражду. Но самая важная их заслуга — в единении казахского народа.
Узнавайте обо всем первыми
Подпишитесь и узнавайте о свежих новостях Казахстана, фото, видео и других эксклюзивах.
Казахские Бии. Их роль в общественной жизни казахов в XVII-XVIII ВВ. (Толе би, Каздауысты Казыбек би, Айтеке би).
Со сложным историческим периодом борьбы казахского ханства против джунгарского, нашествия в конце XVII- начале XVMI веков связаны деятельность выдающихся биев Толе, Казыбека, Айтеке. В общественной жизни казахов этого периода они играли очень большую роль, о чем свидетельствует, например, всеказахский съезд, который состоялся осенью 1726 года в местности Ордабасы, на возвышенной сопке над рекой &адам. На съезд были приглашены ханы Абулхаир, Абулмамбет, Самеке, Кушик, Жолбарыс, султаны, бии разных родов во главе с Толе би Апибекулы, Каздауысты Казыбек би, Айтеке би и другие полководцы и батыры. Целью этого съезда было проведение широкой политики по объединению всех казахских родов против джунгар.
В XVIII веке Как и раньше большие сеймы и советы проходили в ставках верховных правителей, но первостепенную роль в них играли бии.
После смерти Аз-Тауке казахское ханство стало распадаться на отдельные регионы. К этому времени после десятилетий войн промышленность и торговля в городах Туркестана пришла в полный упадок. А на северо-востоке возник богатый рынок товаров Российской империи. Толе би был сторонником пророссийской партии правящей элиты казахского народа. Но в отличие от многих, он не спешйл вступить в подданство к русскому царю, а вместе с Казыбек би и Айтеке би вырабатывает каноны внешней политики, которая была чрезвычайно благоприятна для существования казахского народа в дальнейшем. Толе би умер в 93-летнем возрасте и похоронен в Ташкенте.
Свою дипломатическую карьеру Казыбек Кельдибекулы начал в 18 лет, находясь в составе посольства Казахского ханства в Джунгарском ханстве Галдану. Во время этой миссии в нем впервые особенно ярко проявился талант дипломата. Именно благодаря ему переговоры с джунгарами прошли успешно и завершились перемирием.
Ему принадлежат слова, являющиеся основными канонами внешней политики Казахского общества.
Уже в качествё посла Казыбек Каздауысты несколько раз ездил в Джуигарское ханство. В 1742 г. он вместе с Малайсары и другими представителями во главе 90 биев отправился в Джунгарское ханство и освободил Абылая. Казыбек би добился заключения, мира между Казахским и Джунгарским государствами на долгое время. Казыбек би руководил внешнеполитическими сношениями Казахского Панства в 40-60 гг, Тогда остро стояли вопросы, связанные с отношениями с Китаем и Россией. И власти Китайской империи, и власти Российской империи вынуждены были вести переговоры с ханом Абылаем с участием Казыбек бия, который олицетворял политику активного нейтралитета хана Абылая.
Источник: Артыкбаев Ж.О. История Казахстана, Астана, 2004г.-159с.
Великие казахские бии и их роль в жизни казахов
У каждого народа есть личности, которые сыграли важную роль в истории государства. Великие казахские бии — это судебные и политические деятели, которые внесли значимый вклад в развитие и единение казахских племен. Они призывали людей к единству и сплоченности, защищали интересы рода, обладали ораторскими способностями и мудростью, рассказывает IaNews.kz.
Кто такие бии и их роль в общественной жизни
С древнетюркского слово «бий» переводится как ‘знать, править’. Существовали бии рода, племени, региона, аула. Чтобы получить звание, человеку нужно было показать перед народом свои правовые знания и ораторский талант.
Ученые отмечают, что бии были вторыми после ханов, а правители прислушивались к их мнениям. Бии заботились о простых людях, поэтому народ высоко ценил их деятельность. Их знания, основанные на мусульманских традициях и житейском опыте, передавались из поколения в поколение.
О том, кто такие би (бии) в своих трудах рассказал казахский историк и этнограф Чокан Валиханов. Ученый утверждает, что бии имели высокий авторитет в народе за умения предотвратить разногласия и преступления. Их приговоры были всегда справедливыми, поэтому не подвергались сомнениям. В решении политических проблем участвовали ханы и султаны, но решающим было слово биев.
Дети биев с юных лет перенимали юридический опыт от отцов. Но в наследство звание не передавалось. В истории казахов есть бии, предки которых никогда не имели этого титула. Они стали судьями только благодаря природным способностям и заслуженной репутации.
Казахские бии были красноречивыми ораторами. Умение найти нужные слова позволяло разрешать самые сложные спорные ситуации и мирить враждующие стороны. В судебных делах бии выступали как обвинителями, так и защитниками. Слава о таких людях быстро распространялась по казахской земле. Суд биев был главным органом, к которому обращались за помощью казахи. Решения принимались публично, без письменной подготовки.
Великие казахские бии: имена
Казахская степь помнит имена многих великих биев, которые прославились в разные времена судебной и политической деятельностью. Эти великие люди Казахстана защищали интересы целых жузов.
Вот великие бии, которые играли важную роль в общественной жизни казахов:
Бий Старшего Жуза был выдающимся оратором, политиком и поэтом. Никто из его потомков никогда не был бием. Еще в детском возрасте он отличался грамотностью, ораторским мастерством и тонкостью мышления.
Для правителей Толе был опорой в решении важных государственных дел. Народ полюбил его за мудрость, справедливость и находчивость. О честности Толе рассказывают легенды, до наших дней сохранились его крылатые высказывания. Великий бий призывал казахов оставить кочевой способ жизни, заниматься земледелием и перенимать полезный опыт у соседних народов.
Был мудрым судьей и дипломатом в Среднем Жузе. С детства обладал искусством красноречия и проницательным умом, поэтому уже в юности разрешал родовые споры, чем заслужил авторитет.
Казыбек би участвовал в переделке законов «Жеты Жаргы». Внес поправки в разделы о семейных отношениях, земельных проблемах, наказаниях и преступлениях, международных отношениях.
О достоинствах Казыбек бия говорили даже враги. Джунгарский правитель был поражен его ораторским мастерством, когда тот прибыл освободить из плена Аблая.
Талантливый оратор и мудрый бий Младшего Жуза. Известно, что с детства выделялся грамотностью, сообразительностью и философским складом ума.
В 20-летнем возрасте Айтеке стал знаменитым судьей. Люди полюбили его за простоту, мудрость и честность решений. Главным бием Младшего жуза Айтеке стал в 30 лет. Выступал за воссоединение казахов и создание сильного государства.
Обычай кровной мести заменил на законное наказание, прекратив жестокие расправы между казахскими племенами.
Казахские бии обладали не только блестящим умом, ораторским даром, но и высокими нравственными качествами. Они предотвращали споры и вражду. Но самая важная их заслуга — в единении казахского народа.
140000,Павлодар қ., Я.Геринг к. 78
Қабылдау бөлмесі: 8 (7182) 65-98-61 Сенім телефоны: 8 (7182) 65-99-66
Басты бет
Өндірістік жұмыс
Студентке
Оқу үдерісі
Келдібекұлы, Қазыбек би (1665—1765) — қазақтың мемлекет және қоғам қайраткері, Әз Тәуке хан құрған «Билер кеңесінің» мүшесі, атақты шешен, Орта жүздің төбе биі, «Жеті жарғы» аталатын заңдар кодексін шығарушылардың бірі.
Шыққан тегі Орта жүздің Арғын тайпасының Қаракесек руынан. Қазыбектің анасы Тоқмейіл ұтымды да тапқыр сөздерді көп білетін зерек кісі болыпты. Анасы айтқан есті сөздерді кішкентай күнінен жаттап өскен ол ер жете келе өзі де солай сөйлеуге машықтана бастайды. Осы өнерінің арқасында бала биден дана биге айналып, «қара қылды қақ жарған Қаз дауысты Қазыбек би», «алты алаштың ардағы» деген атаққа ие болады. Содан болар Тәуке хан мемлекет тұтастығына жарықшақ түсірмей, халықты бірлікте ұстау үшін үш жүзді өзінен шыққан үш биге билету арқылы басқарғанда, Орта жүзге осы Қазыбек биді тағайындайды. Ол ел басқару ісіне араласып, Қазақ хандығының ішкі сыртқы саясатына елеулі ықпал жасап отырады.
Жоңғар басқыншылығына қарсы халық күресін ұйымдастырушылардың бірі болған Қазыбек би елдің азаттық алуы жолында аянбай тер төгеді. Абылай сұлтан жоңғарлардың қолына тұтқын болып түсіп қалғанда, оны босатып алуға белсене араласады.
Сондай ақ ол Ресей, Бұқар, Хиуа мемлекеттері арасындағы еларалық мәселелерге де араласып, бейбітшілік пен достықты дәріптеуші мәмілегер болған, аразды татуластырып, алысты жақындастырып отырған. «Елдестірмек елшіден, жауластырмақ жаушыдан» деп, ол елшілік қызметті де мінсіз атқарған тұңғыш дипломат. Оның тұңғыш рет он сегіз жасында елшілікке атшы болып барып, басшы болып қайтқаны ел аузында әлі күнге аңыз болып айтылады.
1760 жж. Чиң империясы Қазыбекті өз жақтарына тарту мақсатымен оған елші жіберіп, мол сыйлықтар тартады. Бірақ ол Қытайдың қол астына қарауға қарсы болады. Сөйте тұрып, Абылайды Чиң империясымен тығыз қарым қатынас жасауға шақырады.
Үш жүздің ішіндегі шешуі қиын, ең күрделі мәселелердің басы қасында жүріп, хандардың сенімді ақылшысы, халықтың ханға бергісіз биі болған Қазыбек әр кез батыр жинап, ел шаппай, қылыш шауып, оқ атпай ақ ақылымен жол тауып, ел бірлігінің емшісі бола білген. Әбілқайырды өлтіріп, ел бірлігіне сызат түсуіне себепші болған Бараққа: «Сылтауратып сытыла алмайсың, не өліп тынасың, не жөніңмен жеңіп құтыласың, екінің бірі, Барақ» деуі,ақыр соңында оны мойындатып: «Уа, би аға! Айттың сен, көндім кебіңе» деуге мәжбүр етуі тек Қазыбектей айбыны ай жасырған текті бидің қолынан ғана келсе керек.
Шоқан Уәлиханұлының «XVIII ғасырдың батырлары туралы тарихи аңыздар» деген еңбегінде:
Абылай ханнан үш жүздің батырларының ішінен кімді ерекше құрметтейсіз деп сұрағанда, ол: «Бізге дейінгі ерлерден екі кісіге таңқалуға болады. Оның бірі 90 туысын Қалдан Сереннің тұтқынынан құтқарған қаракесек Қазыбек те, екіншісі өзінің сондай тұтқындағы туысын құтқарған уақ Дербісәлі. Мұның алғашқысы Қалданға өзі барып, сұрап алды. Соңғысы өзінің аулында отырып, жауын қорқытып алды деп жазады. Бұл заманында ақылымен қатарынан озған дана биіне ел басшысының берген нақ та әділ бағасы еді.
Әйтеке би Бәйбекұлы – Кіші жүзден шыққан қазақтың атақты шешен биі. Қазақ шежіресінде Жанарыстың бір аталарынан Алшын одан Әлім, Жеті ру тарайды. Әлімнен Түмен, Шөмекей, Төртқара, одан Ораз, Оразгелді, Жаншұқыр, Қараш. Ораз (Меккеге барып қажы атанған, Әмір Темір патшаның бас кеңесшісі болған баба). Сол Ораздан Ақпан, Тоқпан. Тоқпаннан Сейтқұл туған. Сейтқұлдан сегіз ұл болған. Соның бірі кезінде Самархан шаһарын 40 жылдай билеген атақты Жалаңтөс баһадүр еді. Жалаңтөс батыр және оның ерлігі, ел билеудегі беделі жөнінде жазба деректер аз емес.
Сейтқұл әулиенің енді бір баласы Ақша. Одан- Шан, Бәйбек, Қонысбек, Жоламан, Бекмембет, Бекенші ұрпақтары өсіп өнген. Бәйбектен Кешубай, Қашқын, Әйтеке туған. Әйтекеден Қонысбай, Жылтыр деген екі ұл қалған. Бұлардан тараған ұрпақтар ұзақ жылдар Самархан, Нұрата тауының төңірегін мекен еткен.
«Тобықты Әнет бидей баталы бол, Кіші жүз Әйтекедей аталы бол» деп атақты Сегіз серінің батасында айтылғандай, Әйтеке би аталы тұқымнан. Оның арғы атасы Сейітқұл Жәдікұлы Шығай ханның серігі болған. Шығай хан Бұқардың Абдолла ханымен одақтас болып, Сырдарияның сағасындағы қонысын тастап, Самарқанның теріскейіндегі Нұрата тауына көшкенде, сонымен бірге қарауындағы елін ертіп, қотарыла көшіп келеді. Осы Сейітқұлдың сегіз баласының бірі — Әйтеке бидің әкесі Ақша да, бірі — кейін Самарқанның билеушісі болған, қазақ ханы Салқам Жәңгір 600 жауынгермен жоңғар қоңтайшысы Батырдың 50 мың әскерінің өтінде қалғанда, дер кезде көмекке жетіп, қазақ қолына айтулы жеңісті суырып әперетін атақты Жалаңтөс баһадүр. Жалаңтөс Самарқанға әмір болғаннан кейін ағасы Ақшаны Қоқанның ханы етіп сайлатады.
Әйтеке жеті жасынан атасы Ақша ханның тәрбиесінде болған. Ел басқару ісіне, басқа елдерден келген қонақтарды қабылдау, халық арасындағы даудамай, келісім, бітім істеріне қатыстырып отырған.
Екінші жағынан ауыл молдаларына оқытқан. Он жасынан атасы оны Жалаңтөс батырдың балаларымен бірге бұхарадағы медресеге оқуға береді, Ол оқуды үздік тәмәмдайды. Араб, парсы, тілдерін уйреніп шығады. «Әйтеке жиырма бес жасында Төртқара еліне би болады. Ал отыз жасында 29 рудан құралған бүкіл Кіші жүздің, яғни, алты ата Әлімнің 4 ата Кетеннің, 12 ата Байұлының, 7 ата Жетірудың төбе биі болып сайланады», содан бұл дүниеден өткенше ел билігінде жүреді.
Бір жағынан Қытай, бір жағынан жоңғар, енді бір жағынан қазақ-орыс жерін торлап, шекараға әскерлерін шоғырландырған қиын күндерде Әйтеке би Төле бимен, Қазыбек бимен біріге отырып, елді, жерді қорғауға белсене араласады. Мәртөбе мен Күлтөбеде күнде жиын кезінде алты алашты аузына қаратқан сол үшеудің біреуі — орақ ауыз, от тілді Әйтеке би ел басына терістік шығыстан қара бұлт үйіріліп келе жатқан қарсаңда бір мақсатта тізе ажыратпай талай жыл бірге күрескен серіктерін тастап, дертті болып, ата жұртына — Нұрата тауына оралады. Ол дерт Алланың жіберген ауруы емес, «Тура би туғанына жақпайды» деп, ел тағдырына қатысты мәселеде бет пен беделге қарамай турасын тіліп айтқан бидің сөзін кек тұтқан сұлтандардың қастығы еді.
Әлібекұлы Төле би (1663—1756) — қазақтың Тәуке, Болат, Әбілмәмбет, Жолбарыс, Абылай хандары тұсында мемлекет басқару ісіне араласқан аса ірі мемлекет және қоғам қайраткері, ойшыл дана, Әз Тәуке хан құрған «Билер кеңесінің» мүшесі, атақты шешен, Ұлы жүздің төбе биі, «Жеті жарғы» деп аталатын заңдар кодексін шығарушылардың бірі. Шыққан тегі Ұлы жүздің Дулат тайпасының Жаныс руынан. Шежірешілер «тоғыз ұлды Құдайберді әулетінен Төлеге дейін бай да, би де шықпаған. Олар „қарашоғыр“ атанған қара шаруа болған» деген дерек береді. Төле би кезінде оқыған, ірі сауатты, халқының ақындық шешендік өнерінен тәлім алған адам. Жастайынан ел арасындағы билікке араласып, әділдішімен, шешендігімен, тапқырлығымен төңірегіне кеңінен танылады. Тәуке ханның тұсында Төле би «Билер кеңесінің» мүшесі ретінде мемлекеттік істердің оң шешілуіне айтарлықтай үлес қосқан, жыл сайын өтетеін бүкіл халықтық жиынды ұйымдастырушылардың бірі болған. Ол Орта жүздің төбе биі Келдібекұлы Қазыбекпен, Кіші жүздің төбе биі Байбекұлы Әйтекемен бірге Тәукенің Түркістан қаласын орталық етіп, үш жүз ұлыстарын бір орталыққа бағындыруға, сөйтіп бірегей Қазақ хандығын нығайтуға, жоңғар шапқыншылығына қарсы бауырлас қырғыз, қарақалпақ, өзбек халықтарының одағын құруға бағытталған шараларды жүзеге асыруға белсене қатысады. Бұл Қазақ пен Жоңғар хандықтарының арасы шиеленісіп тұрған кез болатын. Тәуке хан өлгеннен кейін Қазақ хандығының іштей әлсіреуіне байланысты Төле би Ұлы жүзді билеп, жоңғар басқыншылары Жетісуды жаулап алуына байланысты біраз уақыт соларға тәуелді болады. Бірақ оларға алым салық төлеп тұрғанымен, саяси билікті өзінше атқарып, «ақ табан шұбырындыдан» кейінгі қазақ қауымын біріктіріп, оларды жоңғар феодалдарының езгісінен зат етуде аса зор ұйымдастыру жұмыстарын жүргізеді. Ол жоңғар қонтайшысына алым салық төлей отырып, Абылай ханмен, Барақ сұлтанмен, Шақшақ Жәнібек батырмен, сондай ақ Қоқан хандығымен байланысын үзбейді. Бұл ретте жоңғардың Жетісу жерін жаулаған қолбасшыларының бірі Сары Манджаның Төле бидің үйінде өлуі де біраз жайды аңғартқандай. Төле би Ресей мен Қазақ хандығы арасындағы қарым қатынасты қалыптастыруға күш салды. 1749 жылы Орынбор губернаторы И. И. Неплюевке өзінің жиені Айтбай бастаған елшілік жіберіп, Ресейға қосылу ниетін білдіреді.
Төле би жоңғар билеушілерінің арасындағы тақ таласын өршіте қолдап, ежелгі жаудың іштей әлсіреуіне ықпал жасайды. Абылай хан мен Төле би таққа таласқан жоңғар нояндарын алма кезек қолдай отырып, ақырында Жоңғар хандығының құлауын қамтамасыз етеді. Бұл Төле бидің Абылай ханмен бірлесе жүргізген сырт саясатының ірі нәтижесі еді.
Ел аузында Төле би туралы көптеген тарихи аңыздар сақталған. Оның атымен байланысты айтылатын нақыл сөздер, мақал мәтелдер, билік кесімдер де ел арасына кеңінен тараған. Төле би есімі тек Ұлы жүзде ғана емес, Орта жүз бен Кіші жүзде де аса құрметпен аталады. Бұл оның бүкіл қазақ халқының тағдырына қатысты ірі оқиғалардың ортасында жүргенінің айғағы. Бұған Төле бидің замандасы, тағдырласы Қаз дауысты Қазыбек бидің «Төле би дүниеден өтті» деген суық хабарды естігенде: «Төле өлді дегенше, дүниеден әділет өлді десейші. Бүтін билікке Төле жеткен, бүтін хандыққа Есім жеткен, бұл екеуіне кім жеткен?» деп, жер таянып, көзіне жас алуы да куәлік етеді. Бұл үш арысқа тірек болған үш асылдың бірінің екіншісіне берген бағасы. Бұдан асырып, жеріне жеткізіп, айту мүмкін де емес. Өйткені олар қасында бірге жүріп, бір бірінің қадір қасиетін жете таныған алыптар ғой!
Презентация «Казахские бии» по истории Казахстана для 6 класса
Описание презентации по отдельным слайдам:
Казахские бии урок 29
План: О казахских биях. Толе би. Казыбек би. Айтеке би.
Они пересматривали законы, учитывая изменения исторических условий, вносили поправки. Обсуждая на советах важные вопросы, бии оказывали серьезное влияние на внутреннюю и внешнюю политику государства. Им принадлежала судебная и военная власть. Бии выполняли миссию послов в межгосударственных отношениях. Словом, бии являлись законодателями, справедливыми судьями, советниками ханов.
В военных условиях бии наряду с батырами возглавляли войска, организовывали народное ополчение и проявляли себя как талантливые полководцы. Звание бия не передавалось по наследству, его нужно было заслужить своими личностными качествами.
Одним из отличительных качеств биев являлось ораторское искусство. Не овладев в совершенстве искусством красноречия, нельзя было стать бием. В истории казахского народа особое место занимали мудрые и справедливые Толе би, Казыбек би, Айтеке би. Роль биев в обществе была велика.
2. Толе би Толе би (1663 – 1756 гг.) с юности проявил себя как умный, справедливый, находчивый человек и блестящий оратор. Очень рано стал участвовать в решении важнейших вопросов своего рода. Во время джунгарского нашествия объединил в союз казахский, киргизский, каракалпакский, узбекский народы. Был организатором борьбы против джунгарских завоевателей.
Толе би был современником великих ханов Тауке, Абулхаира, Абылая, участником многих важнейших событий истории. Он в совершенстве знал традиции, обычаи своего народа. Входил в состав совета биев, учрежденного Тауке ханом. Принимал участие в разработке свода законов «Жеты жаргы».
Толе би пропагандировал в народе занятие земледелием. В Шымкенте, Туркестане, Ташкенте деятельно участвовал в возведении многих сооружений. В народе были широко распространены пословицы-поговорки, афоризмы Толе би.
Был одним из организаторов борьбы казахского народа с джунгарскими завоевателями. Когда Абылай хан был пленен джунгарами, вызволил его из плена. Абылай хану задали вопрос: «Кого из батыров трех жузов вы уважаете больше всего?». Он ответил: «Меня удивляют личности двух людей. Первый из них каракесек Казыбек би, вызволивший из плена 90 своих родственников у правителя Джунгарии Галдан-Церена».
Благодаря ему Казахское ханство установило мирные, добрососедские отношения с Россией, Бухарой и Хивой. Казыбек би прожил долгую жизнь, почти целое столетие.