Кто такой бизнесмен шакутин
История одного белорусского олигарха
Фамилию Шакутина можно найти и среди членов президиума «Белой Руси». Список официозных достижений венчают две медали в честь победы в Великой Отечественной войне.
В официальной биографии сенатора указано, что он родился в 1959 на Оршанщине в деревне Большое Бабье. Начав с работы трактористом в местном колхозе, позднее поехал в столицу республики учиться на доктора. Тут, в Минском государственном медицинском институте (теперешний Медуниверситет), Шакутин заодно проявил и активную общественную позицию — трудясь заместителем секретаря институтского комсомола, а также командиром студенческих строительных штабов минского обкома комсомола. Возможно, именно про те времена Шакутин припоминал в интервью «Белгазете», возмущаясь возможным введением санкций: «Еще в Советском Союзе я сражался с похожими ограничительными мерами. А сегодня ЕС ведёт себя так же, как Политбюро тогда. В Европе хватает своих проблем, но они хотят, чтобы и у нас было плохо».
Впрочем, «заплыв» к большим деньгам был неторопливым. Сначала хирург возглавил научно-производственное предприятие «Проммединвест» (теперь «ПМІ-Групп»), вскоре преобразованное в акционерное товарищество. Поставки медицинской техники сменились более прибыльным импортом техники на предприятия страны.
Шакутин и теперь остается в руководстве компании, деятельность которой в многом связана с продажами за границу продукции «Амкодора» — главного источника богатства сенатора. «Амкодор», акционером которого является Шакутин, заслуживает отдельного рассказа.
Завод дорожной и строительной техники был создан ещё в 1920-х, однако в историю Беларуси он попал как первое крупное предприятие, в котором прошло акционирование. Его ещё в 1991 провёл президент концерна Василий Шлындиков, который был яростным сторонникам рыночной экономики. Пока остальные заводы еле держались на плаву, его предприятие стремительно наращивало мощности. Шлындиков оставил свою должность в 1996-м. Депутат Верховного Совета и заместитель председателя ОГП, он решил посвятить себя политике.
Предприятие является одним из самых успешных в стране, потому Александр Лукашенко и выбрал его для того, чтобы создать вокруг «Амкодора» холдинг. Похожая практика применяется и в других ветвях экономики. Например, прибыльный «Савушкин продукт» Александра Машенского объединил вокруг себя многие беларуские молокозаводы. Эти случаи выделяются тем, что возможность создания холдинга предоставляется частнику. Для этого государство продает ему за бесценок (фактически отдает) несколько других предприятий. Так случилось и с «Амкодором».
Впрочем, не каждое предприятие приходит к Шакутину и Махата само. «Амкодор» проводит экспансию и за границу. В 2009-м концерн выкупил завод «Энергозапчасть» в российском Брянске и Побяржский завод сельскохозяйственного машиностроения под Вильнюсом. Выход на рынок Евросоюза не должен вводить в заблуждение. «Амкодор» поставляет свою продукцию в десятки стран мира. 50% уходит в Россию, еще 35% техники оседает в Беларуси, но среди остальных покупателей стран Европы мало. Преобладают Венесуэла, Индия и Непал.
С именем Шакутина связана и скандальная история с победой Елены Ланской в отборе на «Евровидение-2012». Использование административного ресурса, который и привел к успеху певицы, обернулось неожиданным поражением и выволочкой, которую получили от Александра Лукашенко все организаторы конкурса, помимо Шакутина. Публика узнала интересные подробности. Например, половину расходов «Еврофеста» оплачивал «Амкодор» — интересно, давали ли на это согласие акционеры, которые сидят без дивидендов?
Почему же Шакутин лоббировал победу Ланской? Алёна — одна из трех исполнителей, которые работают в его продюсерском центре «Спамаш», вместе из Иваном Буслаем и Дарьей. Продюсерский центр был создан еще семь лет назад в память дочки Шакутина, которая погибла в автокатастрофе.
В названии спрятана русскоязычная фраза — «СПАсение МАши Шакутиной». Этот был первый частный продюсерский центр в стране. Расходы на культуру, даже попсовую — редкая вещь среди белорусских миллионеров. Стремясь соответствовать вкусам начальства, обычно они с большей порывистостью спонсируют спортивные команды.
Феномен Шакуціна: як вясковы хлопец стаў адным з найбагацейшых бізнэсмэнаў
Аляксандр Шакуцін рэалізаваў сваю беларускую мару. Фота Вольгі Лойка, tut.by.
Працаваць на суботніку побач з Лукашэнкам перспектыўна для прыватнага бізнэсу. Фота БЕЛТА.
Аляксандр Шакуцін-малодшы падчас італьянскага адпачынку. Фота facebook.com.
Хата Шакуціна ў Вялікім Бабіне нічым не вылучаецца на фоне суседскіх. Фота Ягора Марціновіча.
Старшыня рады дырэктараў «Амкадора» і сенатар Аляксандр Шакуцін за апошнія некалькі месяцаў стаў яркай медыйнай персонай.
«Я не магу без работы!»
Хто ведае Шакуціна найлепш? Гэта ягоныя родныя.
Карэспандэнты «Нашай Нівы» выправіліся ў вёску Вялікае Бабіна, што на Аршаншчыне. Менавіта тут у 1959 годзе нарадзіўся Аляксандр Шакуцін, якому было наканавана стаць адным з самых багатых людзей Беларусі.
«Сашка Шакуцін? Дык вось там ягоны дом, жоўты такі, — махае рукой жыхарка вёскі. — А вы з ім размінуліся. Ён якраз учора прыязджаў». Як высветлілася пазней, на выходныя да маці заехаў іншы сын, Сяргей.
Грукаемся ў дзверы хаты Шакуціных, ды ўсё марна. Ніхто не адмыкае, нікога няма і на гародзе. З дома насупраць выходзіць суседка Люся. Яна хвалюецца: ці не здарылася нешта з бабай Кацяй — і выпраўляецца на пошукі.
Нарэшце старую ўдаецца знайсці ў полі за хатай.
Як родныя ні прасілі бабулю Кацярыну берагчы здароўе і больш не займацца фізічнай працай, на месцы яна сядзець не можа. «Я не магу без работы! Хоць крычалі на мяне: нашто табе ўсё гэта, — апраўдваецца яна. — Але я і кашу яшчэ сама». Між іншым, ёй ужо 84 гады! «Як жа працаваць хочацца! — баба Каця разважае як тыповая беларуска. — Хоць сілаў няма, дык думаю, хоць аеру нарву».
Нашаніўцам даводзілася бываць у хатах блізкіх сваякоў многіх уплывовых беларусаў — Макея, Мясніковіча, Абельскай… Жыллё Шакуціных выглядае на іх фоне самым сціплым. У вочы адразу кідаецца сувенірны гадзіннік «Амкадора» на сцяне.
«Я ж пра сваіх дзяцей толькі добрае скажу!» — смеючыся, папярэджвае баба Каця і пачынае расповед пра гаротны лёс сям’і Шакуціных.
Сваю маму яна амаль не памятае — толькі як тая ў бальніцы давала дачцы цукерку. Мама захварэла і памерла, калі Каця была зусім маленькая.
Бацька сышоўся з іншай, але адносіны ў дзяцей ад першага шлюбу з мачахай не склаліся. Іх было пяцёра, дык яшчэ ў бацькі з мачахай — сваіх чацвёра. Жанчына ж дбала толькі аб сваіх малых.
Кацярына паспела скончыць тры класы мясцовай школкі, а пасля пачалася вайна.
Бацька ў вайну знік без вестак, старэйшы брат загінуў у партызанах, а Кацю разам з сястрой забралі ў лагер у Германію. Але і з палону яна ўзгадвае кранальную гісторыю, як немец-наглядчык, які выганяў беларусаў капаць акопы, браў рыдлёўку і капаў замест яе.
Калі вярнулася ў родную вёску, да мачахі ні яна, ні братысёстры не пайшлі. Тая жыла з новымі кавалерамі, а падлеткі прытуліліся каля дзеда.
Замест школы — на працу
Пасля вайны Каця пайшла ў чацвёрты клас школы.
«Дзіцятка, а хто ж цябе карміць хлебам будзе, што ты ў школу пайшла?» — запытаўся ў яе старысусед. Вучобу давялося кінуць…
Тры гады Каця пешшу насіла пошту па вёсках. Калі хто і прапаноўваў падвезці — дзяўчына адмаўлялася. «Баялася, — тлумачыць яна. — Гэта цяпер дзеці смелыя».
Пасля пошты пайшла даяркай у калгас. Тады ўжо Каця была ў шлюбе. Муж Васіль быў лесатэхнікам. Са слязьмі на вачах жанчына ўзгадвае, як яны разам будавалі свой дом, як нажывалі гаспадарку.
«Калі б цяпер беларусы працавалі так, як пасля вайны, то жылі б багата», — перакананая яна.
Першай нарадзілася дачка Надзея, пасля сын Саша.
Бацька загінуў, калі Аляксандру не было і трох гадоў…
Свайго малодшага сына, Сяргея, Кацярына нарадзіла ад другога мужа, трактарыста.
«Можа, я б і да пенсіі не дажыла, калі б не гэты меншы, — баба Каця выцірае слёзы. — Такі паслухмяны хлопчык быў, харошы, дапамагаў…»
Аднак з ягоным бацькам так і не распісалася, хоць разам пражылі ажно 23 гады.
Кацярына так і засталася непісьменнай, але ўсе свае сілы ўклала ў дзяцей: толькі каб яны вывучыліся.
Вучоба Аляксандру давалася сярэдне. «Не буду хваліцца, што на пяцёркі вучыўся, — прызнаецца мама. — Калі казалі «перапішы памылку», ён адказваў, што ўжо напісаў і больш перапісваць не будзе».
Саша быў спакойны, нават сарамлівы. Схадзіць да суседа, каб нешта ўзяць — нават вярнуць сваё — было для яго вялікай праблемай.
Баба Каця расказвае, што сын дапамагаў ёй даіць кароў на ферме. «Я яму лягчэйшых давала», — смяецца яна.
Дзеці ў вёсцы маглі зарабіць тым, што дралі лазу і здавалі яе. Так Аляксандр Шакуцін зарабіў свае першыя грошы. «Я з дзяцінства быў чалавекам практычным, — узгадваў ён у размове з «Камсамолкай». — Мне вельмі падабаўся галоўны герой кнігі «Угрум-рака», і мне захацелася, каб у мяне быў свой завод. Няважна, які завод, абы завод».
Грошы меў, але не сквапнічаў, узгадвае маці. Старэйшая сястра выйшла замуж, а ў яе мужа не было добрай курткі. Дык Саша вырашыў даць яму грошай на вопратку.
На дачку ў бабы Каці часу хапала менш. Пасля школы Надзея ўладкавалася на мясакансервавы камбінат, а цяпер жыве ў Оршы ды працуе на рынку. На зіму маці пераязджае жыць да яе.
Паступіў з другой спробы
Чаму Аляксандр вырашыў звязаць сваё жыццё з медыцынай?
Сваяк, які быў вайскоўцам, падказаў, што хлопцаў у інстытут бяруць прасцей, чым дзяўчат.
Але з першай спробы паступіць у Мінску ўсё адно не ўдалося. Давялося вярнуцца ды папрацаваць год трактарыстам у мясцовым калгасе «Радзіма».
Праз год Аляксандр вырашыў перастрахавацца і пайшоў на падрыхтоўчыя курсы. «Мама, баюся, усякае можа быць. Раптам не паступлю? — тлумачыў ён сваё рашэнне. — А з падрыхтоўчых курсаў бяруць усіх, нават з тройкамі». Узялі. Так Аляксандр стаў студэнтам Мінскага медыцынскага інстытута (цяпер Медуніверсітэт).
Аляксандр вучыўся на хірурга. Было цяжка, узгадвае баба Каця. Кожную аперацыю ён прымаў блізка да сэрца. Пакуль хворы не выходзіў зпад наркозу, Аляксандр не мог сысці дамоў — так перажываў.
Універсітэцкія гады сталі часам першага трыумфу Шакуціна. Ён даслужыўся да пасадаў сакратара камітэта камсамола інстытута і заведуючага сектарам Цэнтральнага камітэта Ленінскага камсамола БССР.
Актывіст-камсамолец арганізоўваў студэнцкія будаўнічыя атрады, з якімі катаўся па ўсім СССР. Тыя часы прынеслі яму добрыя грошы, узгадвае маці. Хватка дазваляла яму зарабляць там, дзе іншыя працавалі «ў нуль».
Баба Каця кажа, што тады ж малады спецыяліст атрымаў у Мінску трохпакаёвую (!) кватэру.
А вось у войску будучы мільянер не служыў. Чаму — маці не ведае.
У медыцынскі тым часам паступіў і меншы брат Сяргей. Чаму хлопец не ўзяў прозвішча свайго бацькі?
Заставацца Шакуціным яму параіў Аляксандр. Матывацыя простая: калі старэйшы брат ва ўніверсітэце на добрым рахунку, значыцца, будзе лягчэй і малодшаму.
І тут у кар’еры Шакуціна адбываецца рэзкі ўздым. «Пасля заканчэння ардынатуры медінстытута працаваў загадчыкам хірургічнага аддзялення 10-й мінскай бальніцы», — гаворыцца ў ягонай біяграфіі.
«Я прайшоў шлях ад доктара … да дырэктара медыцынскага цэнтра МТЗ, які я ствараў з нуля», — хваліўся ён «Камсамолцы».
Удакладнім, што медсанчастка МТЗ, якую Шакуцін ачоліў, насамрэч была заснаваная ў 1947.
«Калі я сыходзіў з МТЗ, то са мной сышло каля 50 чалавек, у тым ліку некалькі намеснікаў кіраўніка МТЗ», — дадае ён Tut.by. Нібыта ўзніклі супярэчнасці з кіраўніцтвам завода.
Кацярына Шакуціна пераказвае словы сына: зарабіць вялікія грошы ў медыцыне было немагчыма.
Ён становіцца прэзідэнтам навукова-вытворчага аб’яднання «ПрамМедІнвест». Нескладана правесці паралель з цяперашнім бізнэсам Шакуціна — «ПМІ Груп».
Чым магла займацца кампанія са словам «інвест» у назве ў пачатку 1990-х? Продажам і купляй усяго, што можна. Пасля было вырашана спыніцца на дарожнай тэхніцы.
Вядома ж, дзейнічаў Шакуцін не адзін. Цяперашнія партнёры мільянера, па ягоных словах, «сябры і былыя калегі з камсамола, медыцыны і МТЗ». Напрыклад, Ігар Субоцін, з якім Шакуцін на роўных ствараў «ПМІ-груп», у свой час адказваў за замежнаэканамічную дзейнасць МТЗ. Цяпер ён запісаны памочнікам сенатара ў савеце рэспублікі. Праўда, на грамадскіх пачатках. Іншы дармавы памочнік сенатара, Яраслаў Буяльскі, працаваў разам з Шакуціным у камсамоле.
…У пачатку 1990-х у Беларусі пачынае грымець назва завода «Амкадор» (былы «Дармаш»).
Ягоны дырэктар Васіль Шлындзікаў праводзіць акцыянаванне прадпрыемства — першае ў краіне. Каштоўныя паперы прадаюцца работнікам.
Завод пачаў падрыхтоўку да акцыянавання яшчэ да развалу СССР. Калі ўтварылася незалежная Беларусь, рэвізійная камісія пераацаніла актывы «Амкадора». Акцыі падаражэлі больш чым на 20%. Неўзабаве правяраючыя прыйшлі зноў: нібыта былі няправільна выкарыстаныя чэкі «Маёмасць» на выкуп акцый. «Амкадор» здолеў адстаяць у судзе сваю рацыю.
У сярэдзіне 1990-х на прадпрыемства прыйшла яшчэ адна праверка, якая запатрабавала вярнуць дзяржаве 85% акцый. Суд зменшыў патрабаваннні. Давялося аддаць 15% акцый.
Да памылак падчас прыватызацыі пачатку 1990-х дзяржава апелявала пры фактычнай нацыяналізацыі кандытарскіх фабрык «Камунарка» і «Спартак». У беларускіх рэаліях пры жаданні ўлады выказаць падобныя прэтэнзіі можна і да «Амкадора».
Васіль Шлындзікаў тым часам працягваў рэфармаванне завода. Да часоў прыходу да ўлады Аляксандра Лукашэнкі «Амкадор» перажывае залаты век. Заробак на прадпрыемстве тады быў у некалькі разоў вышэйшы за сярэдні па краіне.
Шлындзікаў узначальвае Камісію па эканамічнай палітыцы і рэформах у Вярхоўным Савеце ды актыўна падтрымлівае ліберальную апазіцыю. Урэшце ён канцэнтруецца на палітыцы. З пасады прэзідэнта «Амкадора» ён сыходзіць у 1996.
Наступныя гады «Амкадора» былі не беднымі і не багатымі. Сітуацыя змянілася, калі ў пачатку стагоддзя на завод прыйшоў інвестар. У 2001 у яго руках аказалася 67% акцый прадпрыемства.
«Беларускія ўласнікі «Амкадора» — выхадцы з МТЗ, Шакуцін і Субоцін. А два гаспадарынепальцы даўно жывуць у Беларусі, закончылі калісьці наш політэхнічны інстытут. Кажуць, адзін з іх — далёкі сваяк непальскага караля, можа, таму ён меў грошы на куплю акцый», —
Як адбываўся працэс змены ўласніка?
«На першым этапе гэтай скупкі ніхто не думаў, што ўсё так абернецца… Але рэйдарскага захопу не было», — падсумоўвае Міхаіл Парэпка.
Адна рука тут, другая там
У новым кіраўніцтве «Амкадора» старшынёй рады дырэктараў стаў менавіта Шакуцін. Пры гэтым кантрольнага пакета акцый у яго не было — асноўным уласнікам усё ж заставаліся непальцы.
Затое Шакуцін браў іншым. Ён меў дзве падкантрольныя структуры, «Спамаш» і згаданую вышэй «ПМІ-груп». Кампаніі, сярод іншага, абслугоўвалі патрэбы «Амкадора», у прыватнасці займаліся продажам тэхнікі на расійскі рынак.
Актыўная грамадская пазіцыя
Васіль Шлындзікаў характарызуе Шакуціна як даволі талковага кіраўніка. Маўляў, калі столькі часу трымае прадпрыемства ў сваіх руках, гэта дарагога варта.
Разнапланавасць Шакуціна дазваляла яму знаходзіць ўсё новыя і новыя счэпкі з уладай. Трэба праявіць вывераную палітычную пазіцыю — і вось ён член прэзідыума «Белай Русі». Паклапаціцца пра спорт — цяпер Шакуцін кіраўнік тэніснай федэрацыі, пакінутай іншым мільянерам Уладзімірам Пефціевым. Стаць культурным мецэнатам — і вось Алёна Ланская штурмуе «Еўрабачанне». Такі спрыт ледзь не давёў Шакуціна да санкцый Еўрасаюза.
У ЕС яго лічаць «асабістым кашальком Аляксандра Лукашэнкі». «Я расцэньваю гэта як прызнанне мяне кіраўніком, які ўносіць важны ўклад у развіццё эканомікі Беларусі і з’яўляецца патрыётам сваёй краіны», — каментуе ён сітуацыю.
Шакуцін тым часам падбіраў чыноўнікаў, выкінутых за борт дзяржаўнага кіравання. Ці не для таго, каб лабіраваць свае інтарэсы праз іх кантакты?
«Нам сувязі не патрэбныя. Мы працуем ў рынкавых умовах, ствараем прадукт і прадаем яго ў асноўным на замежныя рынкі», — прыгожа адказаў ён Tut.by, узяўшы на працу былога дарадцу Аляксандра Лукашэнкі, зацятага антырыначніка Сяргея Ткачова.
І ўсе ў дзяржапараце ведаюць: калі ты ў добрых адносінах з бізнэсоўцам, то пасля адстаўкі можаш разлічваць на грашовую пасаду.
Сёлета раптоўна змяніўся галоўны акцыянер «Амкадора».
У шоку былі многія, у тым ліку, здаецца, і сам Варабей. Былы віцэ-прэзідэнт «Амкадора» Генадзь Зіноўчык пасля сёлетняга сходу акцыянераў расказаў «Народнай волі» пра свае ўражанні ад новага кіраўніка, які сядзеў у зале як мыш пад венікам.
«Я папрасіў яго адказаць на тры пытанні. Папершае, назваць памер статутнага фонду фірмы «Інтэрсэрвіс». Падругое, агучыць, хто заснавальнікі гэтай кампаніі. І трэцяе пытанне, чаму, ніколі не займаючыся машынабудаваннем, вы вырашылі купіць «Амкадор»? Адказы былі проста смешныя. Памер статутнага фонду — «вялікі». Аб заснавальніках «Інтэрсэрвіс» ён нават не стаў гаварыць. А матыў?»
Ён мяркуе, што Варабей — падстаўная фігура.
За працай нельга забывацца і пра сям’ю. «Будзеш у медыцыне працаваць, ніколі не будзеш добра жыць», — раіў Аляксандр свайму зводнаму брату Сяргею. Той з жонкай не надта верыў у гэтыя словы.
«А нядаўна нявестка сказала, маўляў, прабач, Саша, так, як цяпер, мы ніколі не жылі!» —
Сяргей Шакуцін кіруе сеткай аптэк «Іскамед», суўласнікам якой з’яўляецца брат. «Калі стваралася кампанія, у яе было 7 заснавальнікаў. Было прапанавана некалькі кандыдатур на пасаду генеральнага дырэктара, я прапанаваў свайго брата і ў адказ пачуў, што ён мяккі і добры па характары, не зможа патрабаваць ад супрацоўнікаў руплівай працы. Я ж быў упэўнены, што ў Сяргея ёсць усе якасці, каб быць лідарам. Я быў вымушаны гарантаваць яго будучыя поспехі сваёй доляй уласнасці ў кампаніі», — расказаў Аляксандр Tut.by.
Поспеху дасягнуў і сын Шакуціна, таксама Аляксандр. Ён адвучыўся на юрфаку БДУ, а некалькі гадоў таму ўзначаліў бацькавы холдынг «Спамаш».
«Я не змагу, я вярнуся»
«Ці не хацелі перабрацца бліжэй да сыноў?» — пытаемся ў Кацярыны Шакуцінай. «Дык яна там ужо пабыла!» — устаўляе сваё слова суседка Люся.
Аляксандр прапанаваў перавезці маму ў Заходнюю Беларусь — там трымаць гаспадарку лягчэй. Пераканаў. Разам з каровай баба Каця пераехала ў аграгародок Сакаўшчына пад Валожынам, дзе ў Шакуціна стаіць лецішча. Завяла свінняў, стала абжывацца… Але за пяць гадоў прывыкнуць да тамтэйшага ладу жыцця яна так і не змагла. Здараліся бяда за бядой.
Раптоўна памерла ўнучка Марыйка, дачка Аляксандра. Менавіта ёй прысвечаная назва прадзюсарскага цэнтра «Спамаш» — «Светлай памяці Марыі Шакуцінай». «Я ж яе глядзела яшчэ маленькай, — плача баба Каця. — Прырасла да гэтага дзіцяці… Больш за ўсіх перажывала».
А пасля карова, няўдала павярнуўшыся, прыціснула бабу Кацю да кута. Немаладая жанчына зламала некалькі рэбраў. Не сказаўшы нікому, яна сабралася і паехала назад у Вялікае Бабіна.
«Я ж усім казала: я не змагу, я вярнуся», — узгадвае баба Каця.
Але пакуль гаспадыні не было дома, суседзі павыносілі рэчы з хаты…
Для многіх беларусаў, далёкіх ад палітыкі, Шакуцін — перадусім спонсар Алёны Ланской. Першая спроба трапіць на «Еўрабачанне», падмацаваная адміністратыўным рэсурсам, скончылася разборкамі на нарадзе ў Лукашэнкі. Было прызнана, што вынікі галасавання сфальсіфікаваныя.
Шакуцін жа перакананы: члены журы тады змовіліся… супраць Ланской! «На 100% упэўнены, што Алёна летась перамагла! Чаму змянілі меркаванне асобныя члены журы, я магу толькі здагадвацца», — заявіў ён на Tut.by. Адміністратыўны рэсурс? «Гэта былі фальшыўкі!»
…Баба Каця глядзіць на гэтую мітусню з вышыні сваіх 84 гадоў — дзяцінства, якое супала з вайной, працы замест вучобы ў школе ды жыцця, прысвечанага таму, каб яе дзеці выраслі і сталі сумленнымі людзьмі. «А вы глядзелі «Еўрабачанне»? — «Ой не, мне такое не цікава!» — смяецца яна.
Калі ў 2008 у Оршы праходзілі Дажынкі, Люся, суседка бабы Каці, напісала заяву мясцовым уладам ад імя чатырох «нямецкіх вязняў». Патрабавала пакласці асфальт вакол вёскі.
Нічыіх прозвішчаў яна не ведала, таму назвала Кацярыну Шакуціну. Баба Каця, даведаўшыся, раззлавалася: «Ды хто я такая, каб дзеля мяне вуліцу асфальтавалі?! Прыйдуць скажуць: ды ёй паміраць ужо трэба, а яна вуліцы хоча! Ды я б ніколі такое не напісала!» Аднак было ўжо позна. Пачуўшы прозвішча «Шакуцін», раённыя ўлады ўзялі пад казырок. У Вялікім Бабіне паклалі «дажынкавы» асфальт.
Аляксандр Шакуцін нарадзіўся 12 студзеня 1959 у вёсцы Вялікае Бабіна Аршанскага раёна. Скончыў Мінскі дзяржаўны медыцынскі інстытут. Працаваў інструктарам, загадчыкам сектара Цэнтральнага камітэта ЛКСМБ. Пасля заканчэння клінічнай ардынатуры працаваў загадчыкам хірургічнага аддзялення 10¬й мінскай гарадской бальніцы, галоўным доктарам медсанчасткі, дырэктарам медцэнтра МТЗ, прэзідэнтам НВА «Праммедінвест».
Цяпер — член савета рэспублікі, член прэзідыума «Белай Русі», старшыня рады дырэктараў «Амкадора», намеснік гендырэктара па пытаннях перспектыўнага развіцця «ПМІ Груп», старшыня Беларускай тэніснай федэрацыі, член Савета па развіцці прадпрымальніцтва пры прэзідэнце Беларусі.
Адар’я Гуштын, Ягор Марціновіч
Хочаш падзяліцца важнай інфармацыяй ананімна і канфідэнцыйна? Пішы ў наш Тэлеграм
Новое в блогах
Как деревенский парень, стал одним из самых богатых бизнесменов Беларуси
«Я не могу без работы!»
Кто знает Шакутина лучше? Это его родные. Корреспонденты «Нашей Нивы» отправились в деревню Большое Бабье, что в Оршанском районе. Именно здесь в 1959 году родился Александр Шакутин, которому было суждено стать одним из самых богатых людей Беларуси.
Немецкая темница
Екатерина успела окончить три класса местной школы, а потом началась война.
Отец в войну пропал без вести, старший брат погиб в партизанах, а Катю вместе с сестрой забрали в лагерь в Германию. Но и из плена она вспоминает трогательную историю, как немец надсмотрщик, который гонял белорусов копать окопы, брал лопату и копал вместо нее.
Когда вернулась в родную деревню, к мачехе ни она, ни братья-сёстры не пошли. Та жила с новыми кавалерами, а подростки приютились у деда.
Своего младшего сына, Сергея, Екатерина родила от второго мужа, тракториста.
Однако с его отцом так и не расписалась, хотя вместе прожили целых 23 года.
Все детям
Екатерина так и осталась неграмотной, но все свои силы вложила в детей: только чтобы они выучились.
Деньги имел, но не жадничал, вспоминает мать. Старшая сестра вышла замуж, а у ее мужа не было хорошей куртки. Так Саша решил дать ему денег на одежду.
На дочь у бабы Кати времени было меньше. После школы Надежда устроилась на мясоконсервный комбинат, а сейчас живет в Орше и работает на рынке. На зиму мать переезжает жить к ней.
Поступил со второй попытки
Почему Александр решил связать свою жизнь с медициной? Родственник, который был военным, подсказал, что ребят в институт берут проще, чем девушек.
Но с первой попытки поступить в Минске все равно не удалось. Пришлось вернуться и поработать год трактористом в местном колхозе «Родина».
Комсомолец-строитель
Университетские годы стали временем первого триумфа Шакутина. Он дослужился до должности секретаря комитета комсомола института и заведующей сектором Центрального комитета Ленинского комсомола БССР.
Активист-комсомолец организовывал студенческие строительные отряды, с которыми катался по всему СССР. Те времена принесли ему хорошие деньги, вспоминает мать. Хватка позволяла ему зарабатывать там, где другие работали «в ноль».
Баба Катя говорит, что тогда же молодой специалист получил в Минске трехкомнатную (!) Квартиру.
В медицинский тем временем поступил и младший брат Сергей. Почему парень не взял фамилию своего отца? Оставаться Шакутиным ему посоветовал Александр. Мотивация простая: если старший брат в университете на хорошем счету, значит, будет легче и младшему.
Жизненный поворот
Уточним, что медсанчасть МТЗ, которую Шакутин возглавил, на самом деле была основана в 1947 году.
Екатерина Шакутина пересказывает слова сына: заработать огромные деньги в медицине было невозможно. Но, видимо, очень хотелось. Поэтому медик Шакутин окончательно переквалифицировался в бизнесмена.
Комсомол навсегда
Чем могла заниматься компания со словом «инвест» в названии в начале 1990-х? Продажей и покупкой всего, что можно. Впоследствии было решено остановиться на дорожной технике.
Конечно же, действовал Шакутин не один. Нынешние партнеры миллионера, по его словам, «друзья и бывшие коллеги из комсомола, медицины и МТЗ». Например, Игорь Субботин, с которым Шакутин на равных создавал «ПМИ-групп», в свое время отвечал за внешнеэкономическую деятельность МТЗ. Теперь он записан помощником сенатора в Совете республики. Правда, на общественных началах. Другой даровой помощник сенатора, Ярослав Буяльский, работал вместе с Шакутиным в комсомоле.
Расцвет «Амкодора»
Завод начал подготовку к акционированию еще до развала СССР. Когда образовалась независимая Беларусь, ревизионная комиссия переоценила активы «Амкодора». Акции подорожали более чем на 20%. Вскоре проверяющие пришли снова: якобы были неправильно использованы чеки «Имущество» на выкуп акций. «Амкодор» сумел отстоять в суде свою правоту.
В середине 1990-х на предприятие пришла еще одна проверка, которая потребовала вернуть государству 85% акций. Суд уменьшил требования. Пришлось отдать 15% акций.
К ошибкам во время приватизации начала 1990-х государство апеллировало при фактической национализации кондитерских фабрик «Коммунарка» и «Спартак». В белорусских реалиях при желании власти высказать подобные претензии можно и к «Амкодору».
Василий Шлындиков, тем временем продолжал реформирование завода. До времен прихода к власти Александра Лукашенко «Амкодор» переживает золотой век. Зарплата на предприятии тогда был в несколько раз выше средней по стране.
Шлындиков возглавляет Комиссию по экономической политике и реформам в Верховном Совете и активно поддерживает либеральную оппозицию. Наконец он концентрируется на политике. С поста президента «Амкодора» он уходит в 1996. В конце того же года банкротится внешнеторговая фирма предприятия.
Смена собственника
Последующие годы «Амкодор» не были бедным и не богатым. Ситуация изменилась, когда в начале века на завод пришел инвестор. В 2001 в его руках оказалось 67% акций предприятия.
Одна рука здесь, другая там
Зато Шакутин брал другим. Он имел две подконтрольные структуры, «Спамаш» и упомянутую выше «ПМИ-групп». Компании, среди прочего, обслуживали нужды «Амкодора», в частности занимались продажей техники на российский рынок.
Активная общественная позиция
Василий Шлындиков характеризует Шакутина как довольно толкового руководителя. Мол, если столько времени держит предприятия в своих руках, это дорогого стоит.
И все в госаппарате знают: если ты в хороших отношениях с бизнесменом, то после отставки можешь рассчитывать на денежную должность.
Загадочный партнер
В шоке были многие, в том числе, кажется, и сам Воробей. Бывший вице-президент «Амкодор» Геннадий Зиновчик после собрания акционеров рассказал «Народной воле» о своих впечатлениях от нового руководителя, который сидел в зале как мышь под веником.
Семья при бизнесе
Успеха добился и сын Шакутина, тоже Александр. Он отучился на юрфаке БГУ, а несколько лет назад возглавил холдинг отца «Спамаш». Со своей женой Александр-младший познакомился в социальных сетях.
«Я не смогу, я вернусь»
А после корова, неудачно повернувшись, прижала бабу Катю до угла. Немолодая женщина сломала несколько ребер. Не говоря никому, она собралась и поехала обратно в Большое Бабье.
Евровидение
Именем Шакутина
Если в 2008 в Орше проходили Дожинки, Люся, соседка бабы Кати, написала заявление местным властям от имени четырех «немецких заключенных». Требовала положить асфальт вокруг деревни.
Ничьих фамилий она не знала, поэтому назвала Екатерину Шакутину. Баба Катя, узнав, рассердилась: «Да кто я такая, чтобы ради меня улицу асфальтировали? Придут скажут: да ей умирать уже надо, а она улицу хочет! Да я бы никогда такое не написала! »Однако было уже поздно. Услышав фамилию «Шакутин», районные власти взяли под козырек. В Большом Бабьего положили «дожиночный» асфальт.